Gedraag je als een diva in de Kunsthal

Ruim zestig looks en kostuumontwerpen van wereldberoemde designers, die zijn gedragen door onder meer Maria Callas, Josephine Baker, Marilyn Monroe, Tina Turner, Shirley Bassey, Cher, Elton John, Rihanna, Lady Gaga, Björk en Billie Eilish, zijn vanaf 26 oktober te zien in de tentoonstelling DIVA in de Kunsthal. De expositie viert de ongeëvenaarde kracht en de grenzeloze, feminiene creativiteit van iconische artiesten. 

De tentoonstelling toont hoe de diva’s met hun podiumkunsten grenzen verlegden en voor een blijvende impact in de samenleving zorgden. DIVA neemt bezoekers mee in het universum van operagodinnen uit de negentiende eeuw tot aan de hedendaagse pop en rock ‘n roll cultuur van wereldwijde supersterren.

De tentoonstelling zoomt in op de betekenis van de term diva, die oorspronkelijk godin betekent. In de loop der jaren is het begrip gekoesterd, afgestoten en weer opgeëist en omarmd door de performancecultuur, als status om trots op te zijn. Kostuums, designer looks, persoonlijke objecten, foto’s, video’s en een muzikale beleving leiden de bezoeker door een meeslepend tentoonstellingsontwerp van de hand van Studio Harm Rensink.

Marianne Splint, directeur Kunsthal Rotterdam, over de tentoonstelling DIVA: “In de tentoonstelling DIVA richten we ons op een fenomeen, op een begrip dat niet alleen culturele bagage met zich meedraagt, maar ook dient als bron van creatieve kracht. Het is een geweldig uitgangspunt voor een spectaculaire tentoonstelling die we nu vol trots aan ons brede publiek mogen presenteren.”

Operagodinnen

Het eerste deel van de tentoonstelling focust op de historische context van de diva. Zo werd de term in de negentiende eeuw gebruikt om uitzonderlijke, vrouwelijke operazangers te omschrijven. Kostuums van vroege operasterren zoals Adelina Patti en Jenny Lind zijn te bewonderen en ook het indrukwekkende ensemble van ‘La Divina’ Maria Callas uit de operaproductie Norma (1952) is te zien. Tegen een achtergrond van veranderende opvattingen over vrouwelijkheid, macht en creativiteit, veroverden deze vrouwen het podium en voerden ze campagne voor gelijkheid.

Tegelijkertijd werden ze bekritiseerd omdat ze buiten de gebaande paden traden. Handgeschreven teksten, videofragmenten en klassieke kostuums laten zien hoe actrices in de late 19e en vroege 20ste eeuw, onder wie de toonaangevende Britse Shakespeare-vertolkster Ellen Terry en de Nederlands-Franse theaterlegende Sarah Bernhardt, de eerste golf van het feminisme hebben aangestuurd. Ook wordt duidelijk hoe diva’s zoals Josephine Baker, Elizabeth Taylor, Mae West, Vivien Leigh en Marilyn Monroe de populaire cultuur hebben gevormd.

De evolutie van de diva

In het tweede deel van de tentoonstelling betreedt de bezoeker een nieuwe wereld waarin de diva van vandaag wordt gevierd. Hoogtepunten zijn onder meer kostuums van Cher en P!nk, de beroemde ‘flame dress’ van Tina Turner – ontworpen door de Amerikaanse ontwerper Bob Mackie – en Shirley Bassey’s roze Julien Macdonald-jurk (inclusief de met diamanten bezette rubberlaarzen), gedragen tijdens een concert op Glastonbury.

DIVA belicht in dit gedeelte hoe deze hedendaagse artiesten hebben voortgebouwd op de fundamenten van eerdere generaties en baanbrekend zijn geweest in een van oorsprong door mannen gedomineerde film- en muziekwereld. Status, kracht en vrijheid In de tentoonstelling zijn maar liefst vijf iconische looks van Rihanna te zien, waaronder haar op de paus geïnspireerde jurk van Maison Margiela, ontworpen door John Galliano en haar volledig zwarte Balenciaga look. De zangeres verscheen in 2018 en 2021 in deze adembenemende creaties op de trappen van het Met Gala in New York.

De tentoonstelling duidt hoe moderne diva’s zich ontpoppen tot scherpzinnige zakenvrouwen, en hiermee de controle over hun imago in eigen hand nemen. Rihanna’s make-up merk Fenty Beauty en de poseable doll van Dolly Parton zijn slechts enkele voorbeelden van hoe diva’s hun muzikale invloed uitbreidden naar de zakenwereld. Ook Barbra Streisand komt aan bod. Zo lukt het haar om in 1983 als eerste vrouw haar eigen film te schrijven, te produceren, te regisseren en het hoofdpersonage te vertolken.  Flyers, posters en videofragmenten tonen daarnaast hoe revolutionaire artiesten zoals Billy Holiday en Nina Simone zich met hun songs uitspreken tegen racisme, en met hun stem politieke en sociale veranderingen teweeg brachten.

Ook mannelijke artiesten

DIVA toont de ijsblauwe baljurk van Lady Gaga, die zij in 2019 droeg naar de Golden Globes, en de goud gebloemde jurk van Björk, beide van het modehuis Valentino. Met spectaculaire optredens, uitgesproken muziekvideo’s en extravagante kostuums laten deze artiesten zien niet bang te zijn voor transformatie en dagen zij de gevestigde norm steeds opnieuw uit. De ‘blue meanies’ outfit van Billie Eilish ontworpen door Stella McCartney passeert eveneens de revue. Zo is de jonge zangeres met haar rauwe, eerlijke songteksten en uitgesproken streetstyle uitgegroeid tot een wereldwijd icoon. 

De op Louis XIV geïnspireerde look van sir Elton John – die de zanger droeg op zijn vijftigste verjaardag – illustreert dat ook mannelijke artiesten zich achter de term diva kunnen scharen. Aan de hand van het lila Versace pak van Lil Nas X en de hakken van Prince maakt het publiek kennis met artiesten die met hun performances en looks de gevestigde genderpatronen doorbraken.

Dat de status die de artiesten met hun podiumkunsten hebben verworven ook een schaduwzijde met zich meebrengt, laat de tentoonstelling zien aan de hand van de look van Whitney Houston – de zwart-gouden jurk waarin zij drie Grammy’s voor de soundtrack van de film The Bodyguard in ontvangst nam – de knalgele jurk van Amy Winehouse en de robe en persoonlijke objecten van Edith Piaf. Zo kan het als soloartiest soms eenzaam zijn aan de top. De roem en het succes van deze diva’s inspireren fans van over de hele wereld, maar wekken ook een onverzadigbare nieuwsgierigheid naar hun persoonlijke leven, wat van grote invloed is op hun privacy.